مطالعه موردی صنعت ماشینسازی ترکیه
ماشینسازی، بخش ضروری صنعتی شدن کشورها بوده و به عنوان اصلیترین تأمینکننده کالاهای سرمایهای، محسوب میشود. کشور ترکیه، بهترین نمونه برای اثبات این واقعیت است که در صورت برنامهریزی، صنعت ماشینسازی میتواند موجب توسعه صنایع دیگری مانند نساجی، کشاورزی، حملونقل و صنایع سنگین شود. آمارها نشان میدهد که با وجود اینکه در بازه سالهای 2013 تا 2017، ارزش فروش ماشینآلات ترکیه، سالیانه 17 درصد رشد داشته، اما تراز تجاری ترکیه در این حوزه هنوز منفی است! بررسی دقیقتر نشانگر آن است که ترکیه در این سالها، واردات را هوشمندانه مدیریت کرده است و در مقطعی خاص، بر واردات ماشینآلات پیشرفته و با فناوری بالا تمرکز کرده است.
تاریخچه توسعه صنعت ماشینسازی ترکیه
همزمان با توسعه صنایعی چون نساجی و کشاورزی، ترکیه متوجه وابستگی در بخش واردات ماشینآلات صنعتی شد. همین امر منجر به تأسیس “اتحادیه سازندگان ماشینآلات” در سال 1990 شد تا این اتحادیه بتواند به عنوان پشتیبان و حامی تولیدکنندگان این صنعت ایفای نقش نموده و به عنوان پل ارتباطی دولت و صنعتگران و همچنین عامل همافزایی میان اعضای خود شناخته شود.
در همین دهه و با توجه به نگاه ویژه به صنعت ماشینسازی در این کشور نهادهای دیگری همچون «انجمن صنعت پمپ و شیرآلات صنعتی»، «اتحادیه مهندسی مکانیک»، «انجمن منسوجات و زیورآلات» و «اتحادیه خودرو، صنایع متوسط و تولیدکنندگان ماشینآلات» ایجاد شوند که هر یک وظیفه کمک به توسعه بخش ماشینسازی حوزه صنعتی خود را بر عهده داشتند.
در قرن بیست و یکم، سیاستهای صنعتی ترکیه بر صادرات محصولات بهویژه ماشینآلات تمرکز یافت. در همین راستا، در سال 2002 «اتحادیه تولیدکنندگان و توزیعکنندگان ماشینآلات» در ترکیه با مأموریت کاهش واردات و تأمین نیاز داخل با ارتقاء سطح تولید، تأسیس شد. همزمان، در همین سال، «اتحادیه صادرکنندگان ماشینآلات» تأسیس شد تا ضمن آمادهسازی بسترهای لازم برای ورود ماشینآلات ترکیهای به بازار جهانی، تولیدکنندگان را به سمت تولید محصولاتی متناسب با نیاز و سلیقه بازارهای جهانی سوق دهد. با توجه به رشد سریع فناوری و همچنین تلاش صنایع برای کاستن از نقش انسان در تولید، «انجمن صنعت اتوماسیون صنعتی» در سال 2004 ایجاد شد. در سال 2007، دولت این کشور اقدام به معرفی برندی تحت عنوان TURQUM کرد و پس از آن، محصولات ترکیهای در بازارهای جهانی دارای جایگاه باثباتتر و شناختهشدهتری شدند.
وضعیت کنونی صنعت ماشینسازی ترکیه
آمارها نشان میدهد که با وجود اینکه در بازه سالهای 2013 تا 2017، ارزش فروش ماشینآلات ترکیه، سالیانه 17 درصد رشد داشته، اما تراز تجاری ترکیه در این حوزه هنوز منفی است! بررسی دقیقتر نشانگر آن است که ترکیه در این سالها، واردات را هوشمندانه مدیریت کرده است و در مقطعی خاص، بر واردات ماشینآلات پیشرفته و با فناوری بالا تمرکز کرده است.
- مقدمه
- تاریخچه توسعه صنعتی ترکیه
- اهتمام به توسعه صنعت ماشینسازی
- وضعیت کنونی صنعت ماشینسازی ترکیه
- سیاستهای حمایتی ترکیه در توسعه صنعت ماشینسازی
- نهادهای فعال در صنعت ماشینسازی ترکیه و نقش آنها
- ماشینآلات راهبردی ترکیه
- اهتمام به سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه
- ارتقاء کیفیت ماشینآلات و برندسازی
- تقویت و ترویج منابع دانشی تخصصی ماشینآلات
- درسآموختههای صنعت ماشینسازی ترکیه برای ایران
برنامههای حمایت مالی از صنعت ماشینسازی
ماهیت خاص صنعت ماشینسازی در موضوع نیاز به سازوکارهای ویژه تأمین مالی در کنار تأکید ویژه ترکیه بر رویکرد صادراتمحور بودن این صنعت باعث گردیده است تا نظام مالی این کشور با استفاده از ابزارهای مالی گوناگون به رفع نیازها و برطرف کردن گلوگاههای مالی موجود در این صنعت بپردازد. در این گزارش به صورت خلاصه به بررسی نهادها و سازوکارهای موجود در عرصه پاسخگویی به نیازهای موجود در حوزه تأمین مالی این صنعت در کشور ترکیه پرداخته شده است.
نهادهای اثرگذار در صنعت ماشینسازی ترکیه
یکی از نقاط قوت صنعت ماشینسازی ترکیه پرداختن به رویکردهای مشترک در نهادهای خصوصی و دولتی، عضویت در نهادهای بینالمللی و ایجاد بستر همافزایی، انتقال تجربه و دانش، افزایش همکاری و همچنین ایجاد ساختارهای مناسب و قانونی متناسب با فعالیت نهادهای مشابه بینالمللی بوده است. به عبارت دیگر این کشور تلاش کرده است تا با ایجاد بسترهای لازم برای فعالیت و نقشآفرینی انجمنها و تشکلهای خصوصی، بخشی از پیشبرد اهداف این صنعت همچون توسعه صادرات و ارتقای سطح فناوری را به بخش خصوصی محول کند.
برندسازی
تا اواخر قرن بیستم، محصولات تولیدی که طی سالهای متمادی در بازارهای خارجی و داخلی به کیفیت پایین و یا متوسط شناخته میشدند، به عنوان ضعف اصلی بخش ماشینآلات ترکیه تلقی میشد و تقریباً این اصل به عنوان یک فرهنگ عمومی در بین صنعتگران ترکیهای نهادینه شده بود که ماشینآلات وارداتی با کیفیت بالاتری نسبت به ماشینهای داخلی کار خواهند کرد.
در سال 2007، دولت ترکیه به منظور اصلاح این باور، برندی تحت عنوان تورکوم طراحی نمود. هدف دولت از این کار، معرفی یک نشان تجاری منحصر به فرد برای بخش ماشینآلات و همچنین هماهنگی بیشتر برای توسعه تبلیغات و تصویر این حوزه در بازارهای جهانی بود چرا که بیشتر تولیدکنندگان ماشینآلات در ترکیه شرکتهای کوچک و متوسط و غیر نهادی بودند که توان رقابت با صنایع بزرگ و معتبر بینالمللی را در بازارهای خارجی را نداشتند.
درسآموختهها
توجه به همسایگی کشور ترکیه با ایران و قرابتهای فرهنگی و اجتماعی میان آنها، تجربه توسعه صنعتی و اقتصادی سالهای اخیر کشور ترکیه، میتواند نکات درسآموزی در زمینه سیاستگذاری و برنامهریزی توسعه صنعت ماشینسازی برای ایران در بر داشته باشد. در تصویر روبرو به صورت خلاصه به بررسی درسآموختههای این صنعت در کشور ترکیه اشاره میشود.