- برگۀ نخست
- /
- مقالات
- /
- کشورهای منتخب
- /
- مطالعه موردی صنعت ماشین‌سازی آلمان
مطالعه موردی صنعت ماشین‌سازی آلمان
آلمان، یکی از کشورهای پیشرو در رشته صنعت ماشین‌سازی و صاحب رتبه دوم تولید ماشین‌ابزار در جهان بوده و موفقیت این کشور در حوزه ماشین‌سازی نتیجه بیش از پنج دهه سیاست‌گذاری هوشمندانه است؛ سیاست‌هایی که تدوین و اجرای آن‌ها در بستری از همکاری میان کنشگران مختلف –شامل: دولت، شرکت‌ها، مراکز تحقیقاتی و انجمن‌های تخصصی- میسر شده است.
تاریخچه و نقاط عطف صنعت ماشین‌سازی آلمان
در دهه 1970، توسعه فناوری‌های ماشین‌سازی در آلمان توسط وزارت تحقیقات و فناوری، انجمن‌هایی مانند انجمن مهندسی مکانیک و اتحادیه‌ها پشتیبانی می‌شد. در نیمه دهه 1970 برنامه‌هایی برای حمایت از بنگاه‌های ماشین‌ساز در حوزه ساخت ابزار و کنترل عددی تدوین شد. این رویکرد، بیشتر شرکت‌های بزرگ که از ظرفیت‌های داخلی بالاتری نسبت به شرکت‌های کوچک و متوسط برخوردار بودند مورد توجه قرار می‌گرفتند. به این ترتیب، ایالت‌ها زیرساخت‌های تولید شرکت‌های کوچک‌تر را با زیرساخت‌های انتقال دانش و فناوری مانند دفاتر انتقال فناوری و دفاتر صنعتی (برای ارائه خدمات مهندسی به شرکت‌های کوچک و متوسط) ترکیب کردند تا شرکت‌های کوچک و متوسط نیز وارد فضای تولید شوند. نتیجه این سیاست‌ها پیوند محکم‌تر شرکت‌های بزرگ و شرکت‌های کوچک و متوسط بود.
ویژگی‌های مهم صنعت ماشین‌سازی آلمان در دهه ۱۹۷۰ عبارت بودند از:
- رابطه پیوسته و مبتنی بر اعتماد تولیدکننده و کاربر ماشین‌افزار؛
- جابجایی و گردش دائمی کارکنان فنی در سایر شرکت‌ها و مؤسسات مهندسی؛
- تبادل اطلاعات و تجربیات میان کنشگران مختلف توسط انجمن‌های صنعتی.
هرچند صنعت ماشین‌ابزار آلمان پس از یک دوره رونق، در دهه 1980، با ورود به دهه 1990 با یک بحران مواجه شد. نشانه‌های این بحران در واگذاری رتبه اول صادرات به ژاپن و از بین رفتن 34 هزار شغل قابل مشاهده بود. در پاسخ به این چالش‌ها، تغییرات زیر در حوزه ماشین‌سازی آلمان اتفاق افتاد:
- حرکت به سمت تولید ناب و افزایش بهره‌وری؛
- به‌کارگیری کارگران ماهر که دوره‌های کارآموزی را گذرانده بودند یا در حین کار می‌گذراندند (این آموزش حین کار شامل کارگران خارجی نیز می‌شد)؛
- تولید ماشین‌های استاندارد ارزان‌قیمت در کنار ماشین‌های تخصصی و گران‌قیمت؛
- افزایش همکاری شرکت‌های کوچک‌تر با یکدیگر برای دستیابی به معیارهای جدید تولید در کنار شبکه‌های همکاری شرکت‌های بزرگ و کوچک؛
- سرمایه‌گذاری برای تولید کالاهای جدید با کیفیت بالا بر اساس توانمندی‌های اصلی خود.
با به‌کارگیری این راهکارها صنعت ماشین‌سازی آلمان توانست پس از بحران مالی و اقتصادی سال 2008 -برخلاف رقبای خود- سهم بازارش را افزایش دهد. این موفقیت حاصل مزیت رقابتی ناشی از انعطاف‌پذیری نسبت به تقاضای مشتریان و کیفیت بالای محصولات و خدمات بود. در سال‌های بعد برنامه «صنعت 4.0»[1] برای حفظ این مزیت رقابتی از طریق یکپارچه‌سازی سامانه‌های پیچیده ساخت‌وتولید دنبال شد.
در حال حاضر از نظر ارزش اقتصادی، کشور آلمان در میان تولیدکنندگان ماشین‌ابزار[2] رتبه دوم (پس از چین) و در میان مصرف‌کنندگان ماشین‌افزار رتبه سوم (پس از چین و آمریکا) را دارد. ارزش کل تولید و مصرف ماشین‌افزار جهان در سال ۲۰۱۸، ۷۳.۸ میلیارد یورو بوده است که سهم آلمان از این بازار در شکل زیر نشان داده شده است.
در میان صادرکنندگان ماشین‌افزار، آلمان رتبه نخست جهان[3] و در میان واردکنندگان ماشین‌افزار رتبه سوم (پس از چین و آمریکا)[4] را دارد.
No Data Found
پنج کشور برتر در تولید جهانی ماشین‌افزار (میلیارد دلار)
No Data Found
اقدامات دولت برای توسعه ماشین‌سازی آلمان
- تشویق راه‌اندازی شرکت‌های جدید فناوری‌بنیان[5]
- پرداخت مخارج پرسنل تحقیق و توسعه به شکل گرنت توسط وزارت امور اقتصادی (1979-1987)
- حمایت از افزایش کارکنان بخش تحقیق و توسعه توسط وزارت تحقیقات و فناوری (1984-1987)
- ایجاد چارچوب حامی نوآوری
- تأمین مالی نوآوری‌ها
- ارتقای استانداردها و چارچوب‌های حقوقی در فضای فنی
- حفاظت کارآتر از دارایی‌های فکری
- ایجاد مشوق از طریق خرید دولتی نوآوری
- تشویق نوآوری باز و در دسترس قرار دادن دانش جدید (همکاری میان تولیدکنندگان، مشتریان و کاربران)
- سرعت‌بخشی به نوآوری در صنعت
- به‌کارگیری ظرفیت فناوری‌های کلیدی
- افزایش منابع نوآوریِ مناطق دارای ساختار ضعیف
- تقویت شرکت‌های کوچک و متوسط نوآور
Loading..........
The Data is Not Available
نهادهای اثرگذار در صنعت ماشین‌سازی آلمان
انجمن ماشین‌سازان آلمان (VDW)
در سال 1891 تأسیس شده و ارتباط نزدیکی با نمایندگان صنایع خریدار ماشین‌افزار، نهادهای علمی، بانک‌ها و رسانه‌ها دارد و طیف گسترده‌ای از تولیدکنندگان بزرگ و شرکت‌های کوچک و متوسط عضو این انجمن هستند. این مؤسسه با هدف افزایش قدرت رقابت‌پذیری شرکت‌های عضو، وظیفه پیشبرد، تأمین مالی و مدیریت تحقیق و توسعه مشترک صنعتی را بر عهده دارد.
انجمن مهندسی مکانیک آلمان (VDMA)
این انجمن در سال 1892 تأسیس شده و در حال حاضر بیش از 3200 شرکت فعال در صنعت کالاهای سرمایه‌ای عضو آن هستند. این انجمن، بزرگ‌ترین انجمن صنعتی اروپا محسوب می‌شود و شرکت‌هایی که در یکی از نقاط زنجیره ساخت ماشین‌آلات و خطوط تولید فعال باشند، فرصت عضویت در این انجمن را دارند.
مؤسسه‌های پژوهشی و مراکز تحقیقاتی ماشین‌سازی
شکل‌گیری و فعالیت مؤسسه‌ها و مراکز تحقیقاتی یکی دیگر از دلایل رشد صنعت ماشین‌سازی آلمان است که در شکل 2 به تعدادی از آن‌ها شاره می‌شود.
سازمان تجارت و سرمایه‌گذاری آلمان (GTAI)
نهاد اصلی تجارت خارجی آلمان، سازمان تجارت و سرمایه‌گذاری آلمان است و به شرکت‌های آلمانی و خارجی در مورد کسب‌وکار در خارج آلمان یا فعالیت در داخل آلمان کمک می‌کند.
[1] Industry 4.0
[2] لازم به ذکر است که ماشین‌افزار، مانند دستگاه فرز، ماشین سی‌ان‌سی و …، جزئی از ماشین‌آلات صنعتی است.
[3] ژاپن و ایتالیا رتبه‌های دوم و سوم صادرات ماشین‌افزار جهان را دارند و تایوان، سوئیس، چین، کره جنوبی، آمریکا، بلژیک و اسپانیا در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند.
[4] کشورهای هند، مکزیک، ایتالیا، بلژیک، روسیه، کره جنوبی و فرانسه در رتبه‌های بعدی واردات ماشین‌افزار جهان قرار دارند.
[5] New Technology-Based Firms (NTBFs)
[6] Label
[7] BVK
[8] Zuschuss für Wagniskapital (INVEST)
[9] High-Tech Gründerfonds
