تجربه ترکیه در طراحی و پیاده سازی نشان استاندارد و کیفیت ماشینآلات (TURQUM)
ایجاد بحرانهای شدید ارزی و تجربه کردن تورم 90 درصدی در کنار افزایش شدید بدهیهای خارجی در سالهای پایانی دهه 70 میلادی، همگی گواه این مطلب بودند که تمرکز بر بازارهای داخلی و عدم توجه به بسترهای صادراتی بهسرعت میتواند موجب تضعیف و آسیبپذیری اقتصادی یک کشور شده و صنایع را به مرز ورشکستگی و تعطیلی بکشانند. لذا سیاست کلان ترکیه بهسرعت به سوی توجه به بازارهای صادراتی تغییر جهت داد و صنایع این کشور متوجه ظرفیتها، قابلیتها و سودهای سرشار موجود در بازارهای خارج این کشور شدند. صادرات علاوه بر اینکه مشکلاتی چون تأمین ارز و بدهیهای خارجی را کاهش داده و حتی برطرف میکرد، موجب میشد که شرکتهای ترکیه به منظور دستیابی به جایگاه مطلوب صادراتی و توسعه بازار خود به رقابت پرداخته و مجبور به اصلاح ساختارهای صنعتی و ارتقاء فناوریهای خود بپردازند و متناسب با نیاز و خواست بازار هدف، به صورت مداوم در مسیر بهبود فرآیندهای خود حرکت کنند.
تا اواخر قرن بیستم، محصولات تولیدی که طی سالهای متمادی در بازارهای خارجی و داخلی به کیفیت پایین و یا متوسط شناخته میشدند، به عنوان ضعف اصلی بخش ماشینآلات ترکیه تلقی میشد و تقریباً این اصل به عنوان یک فرهنگ عمومی در بین صنعتگران ترکیهای نهادینه شده بود که ماشینآلات وارداتی با کیفیت بالاتری نسبت به ماشینهای داخلی کار خواهند کرد.
در سال 2007، دولت ترکیه به منظور اصلاح این باور، برندی تحت عنوان تورکوم طراحی نمود. هدف دولت از این کار، معرفی یک نشان تجاری منحصر به فرد برای بخش ماشینآلات و همچنین هماهنگی بیشتر برای توسعه تبلیغات و تصویر این حوزه در بازارهای جهانی بود چرا که بیشتر تولیدکنندگان ماشینآلات در ترکیه شرکتهای کوچک و متوسط و غیر نهادی بودند که توان رقابت با صنایع بزرگ و معتبر بینالمللی را در بازارهای خارجی را نداشتند. درواقع هدف از این کار، اصلاح تصویر ذهنی مصرفکنندگان داخلی، تضمین کیفیت برای مشتریان خارجی و ایجاد هماهنگی بین نهادهای فعال با هدف ایجاد یک نام تجاری مشترک برای عرضه محصولات شرکتهای کوچک و متوسط بود.
برند TURQUM، علامت کیفیت ثبت شدهای است که بر روی ماشینآلات باکیفیت ترکیهای که در بسیاری از موارد به منظور صادرات تولید شدهاند نصب میگردد. این علامت پس از طی کردن فرآیند خاص اخذ گواهینامه به سازنده ماشینآلات اعطا میشود تا معرف این واقعیت باشد که دستگاه با استانداردهای تعریفشده از سوی نهادهای مسئول و مشخصات فنی از پیش تعیینشده مطابقت دارد و در واقع این علامت کیفیت، قابلیت اطمینان و کارایی ماشینآلات ترکیه و فناوریهای بهکاررفته در آن را تأیید میکند.
مشابه آنچه کشور ترکیه در زمینه برندسازی برای حوزه ماشینآلات خود انجام داده است، در حوزههای دیگر و در کشورهای مختلف نیز صورت پذیرفته است که از آن جمله میتوان به «گواهی کیفیت UKRSEPRO اوکراین»، «نشان کیفیت ACIMAC ایتالیا»، «گواهی انطباق GOST-R روسیه» و «نشان ملی مکانیزاسیون کشاورزی (ENAMA) در ایتالیا»، اشاره کرد.
لازم به ذکر است که ذیل این برند، حمایتهایی از جمله اعطای وام، تعیین اولویت خدماتدهی، فروش ماشینآلات به صورت لیزینگ و جبران بخشی از هزینههای مربوط به بازاریابی و تبلیغات به تولیدکنندگان ماشینآلات دارای برند تورکوم اعطا میشود.
جمع بندی
وجود رقبای بزرگ و شناختهشده بینالمللی در کنار قیمتها و کیفیتهای رقابتی موجب شده بود که محصولات ترکیه نهتنها در بازارهای بینالمللی سهمی نداشته باشد، بلکه در داخل این کشور نیز مصرفکنندگان ماشینآلات، تمایلی به خرید محصولات داخل نداشته باشند. ماشینسازان ترکیه که اغلب شرکتهای کوچک و متوسط بودند نه از اسم و رسم مشهوری مانند رقبای خارجی خود برخوردار بودند و نه میتوانستند تضمینی به مشتریان خود در اموری مانند گارانتی و خدمات پس از فروش بدهند. همین امر موجب وابستگی این کشور به خارج و همچنین هزینهکردهای بسیار زیادی برای واردات در این حوزه میشد. ایجاد برند TURQUM در سال 2007، توسط دولت ترکیه، باعث شد تا علاوه بر اینکه شرکتهای ترکیه بتوانند ذیل یک نشان تجاری واحد در دنیا شناخته شده و بهتدریج با نشانهای تجاری مطرحی چون زیمنس آلمان، رقابت کرده و سهمی از بازار جهانی را کسب کنند و بتوانند با پشتیبانی دولت، در خدمات پس از فروش، گارانتی و تأمین قطعات یدکی، حرفی برای گفتن داشته و اطمینان مشتریان خارجی را برای اعتماد به تولیداتشان کسب کنند. ایجاد این نشان ملی در حوزه ماشینآلات تولید ترکیه همچنین باعث شد تا این کشور به تدوین استانداردها، قوانین و دستورالعملهای خاص این صنعت بپردازد و قابلیت اطمینان و کیفیت محصولات این حوزه را استانداردسازی کرده و به مرور ارتقا بخشد.