کشور ایران با دارا بودن 81 نوع از مجموع 112نوع ماده معدنی موجود در جهان و دارای بودن 38 محیز کانه‌زایی از طیف 48گانه کانه‌زایی در جهان در میان 15 قدرت برتر جهانی در حوزه معدن و صنایع مرتبط با آن به شمار می‌رود. فعالیت بیش از 5800 معدن با اشتغال مستقیم حدود 138,000 نفر در کشور نیز نشان‌دهنده ظرفیت بالای این صنعت در ایجاد اشتغال و توسعه پایدار صنعتی و اقتصادی است.

با این حال حوزه معدن و صنایع مرتبط با آن به رغم ظرفیت‌ها و فرصت‌های بی‌نظیر موجود، با چالش‌های جدی رو به رو است. برای نمونه تنها 7 درصد از مساحت مناطق معدنی کشور فعال بوده که از بین تنها حدود 7/3 درصد موفق به اخذ پروانه بهره‌برداری شده‌اند و مابقی اراضی معدنی کشور یا در مرحله صدور مجوزهای لازم بوده (21%) و یا توسط نهادها و دستگاه های مختلف بلوکه شده (7/20%) و یا فاقد مجوز فعالیت هستند (3/51%). در سال 1400 بالغ بر 12 میلیارد دلار از درآمد ارزی کشور که از صادرات محصولات معدنی استحصال گردیده، اغلب از محل خام فروشی منابع بوده است. همچنین توسعه نیافتگی این صنعت باعث گردیده است تا ضمن مغفول ماندن ظرفیت‌های این حوزه، صنایع معدنی تنها حدود 6/0 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را به خود اختصاص داده‌اند.

معادن از نظر وسعت، بیش از 8 درصد از مساحت کشور را تشکیل می‌دهند، با این وجود به علل مختلف، بسیاری از این معادن در مرحله اکتشاف با معضلاتی مواجه شده و یا به مرحله بهره‌برداری نرسیده‌اند، یا بهره‌برداری بسیار سطحی از آنها اتفاق افتاده است و یا نهایتاً با وجود استخراج از معادن، محصولات بدون فرآوری و به صورت خام از کشور خارج شده‌اند و کشور از ارزش افزوده بالای محصولات فرآوری‌شده در صنایع پایین دستی این حوزه محروم بوده است.

مطالعه حاضر با هدف تدوین یک برنامه جامع عملیاتی برای توسعه صنعت طراحی و ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات مرتبط با معدن و صنایع معدنی در داخل کشور تعریف گردیده است. در این پژوهش تلاش می‌شود تا با اتکای به مطالعه وضعیت موجود کشور اعم از شناسایی قوانین و اسناد بالادستی مرتبط با این حوزه، بررسی و تحلیل آمار مرتبط با تولیدات، واردات و صادرات ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی کشور در کنار میزان نیاز بالقوه و همچنین شناسایی بازیگران کلیدی و توانمندی‌های فنی موجود در کشور، زمینه بهبود کمی و کیفی صنعت ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی فراهم آورد. با توجه به اهمیت صنعت راهبردی ماشین‌سازی برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های خدادادی کشور در حوزه معدن، تدوین، تصویب و پیگیری اجرای یک سند جامع و عملیاتی برای توسعه حلقه ماشین‌سازی در زنجیره ارزش صنایع معدنی کشور ضروری به نظر می‌رسد.

به عبارت دیگر به رغم ظرفیت‌های بالای حوزه معدن و صنایع مرتبط با آن در کشور، بنابر برآورد‌های انجام شده در حوزه‌های فعال در بخش معدن، عمر ماشین‌آلات و تجهیزات موجود در معادن کشور به طور متوسط به بیش از 20 سال می‌رسد که بخش عمده معضلات و مشکلات موجود کشور در حوزه معدن، فرسودگی تجهیزات، عدم امکان دستیابی به فناوری‌های روز جهانی، نبود سازوکار توسعه‌ای به منظور نوسازی و به‌کارگیری ماشین‌آلات به‌روز و مدرن در این بخش و همچنین ضعف نهادهای تصمیم‌گیر به منظور نوسازی، توسعه و بومی‌سازی ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز در زنجیره ارزش معدن بوده است.

از همین رو، در پروژه حاضر تلاش می‌شود تا با بررسی وضع موجود کشور در حوزه‌های سیاستگذاری، اسناد بالادستی و قوانین، شناسایی ظرفیت‌های بالقوه کشور، تحلیل وضعیت موجود ماشین‌آلات معدنی، تحلیل روند واردات و صادرات ماشین‌آلات معدنی، شناسایی توانایی‌های فناورانه کشور و احصاء بازیگران کلیدی، راهکارها و پیشنهادهای سیاستی برای تأمین ماشین‌آلات مورد نیاز بخش معدن با رویکرد داخلی‌سازی حداکثری تدوین شده تا مقدمات لازم برای تهیه پیش‌نویس سند عملیاتی توسعه صنعت ساخت داخل ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز معادن کشور فراهم گردد. در نهایت اقدامات لازم برای تبدیل آن به دستور کار نهادهای ذی‌ربط به منظور تصویب و اجرایی‌سازی در دستور کار قرار خواهد گرفت.